Badanie płuc u cieląt z wykorzystaniem ultrasonografii

Badanie ultrasonograficzne zwierząt gospodarskich często jest kojarzone głównie z badaniem rektalnym. Jednakże, ta perspektywa nie oddaje w pełni jego zastosowań. Wykorzystuje się ultrasonografię do diagnozowania guzów, ropni, krwiaków, badania wątroby, wymienia, pępka oraz płuc u cieląt. Badanie ultrasonograficzne płuc u cieląt to nieinwazyjna, szybka i obiektywna technika pozwalająca na ocenę stanu oddechowego cielęcia. Jej główną zaletą jest znacznie większa czułość w porównaniu do tradycyjnego fonendoskopu. Ponadto, pozwala na określenie zakresu zajęcia płuc przez ewentualne patologie. Dzięki ultrasonografii płuc możliwe jest potwierdzenie klinicznego zapalenia płuc oraz wykrycie subklinicznego zapalenia płuc. Lekarz weterynarii specjalizujący się w leczeniu zwierząt gospodarskich może wykorzystać te cenne informacje, aby wspierać hodowców w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji dotyczących gospodarstwa.

Do korzyści tej metody diagnostycznej z pewnością należy zaliczyć jej prostotę oraz szybkość wykonania badania, co, przy odpowiednich warunkach, zajmuje zaledwie około 60 sekund. Do przeprowadzenia badania płuc u cieląt używana jest sonda liniowa, która jest również wykorzystywana w badaniach rektalnych.

Sama technika badania jest bardzo prosta. W zależności od obszarów, które chcemy zobrazować, sondę można przykładać pionowo lub poziomo, dostosowując do własnych preferencji. Jednakże, z doświadczenia praktycznego, zdecydowanie zalecam skoncentrowaniu się na technice trzymania sondy w pozycji pionowej. To właśnie wtedy jesteśmy w stanie dokładnie zobrazować szczytowe partie płuc, które często są obszarami, gdzie najczęściej pojawiają się patologie. Najtrudniejsze w tej metodzie, jest sama identyfikacja obrazów.

 

Prawidłowy obraz płuc charakteryzuje się brakiem widoczności narządów wewnętrznych z powodu nagromadzonego powietrza (powietrze uniemożliwia transmisję ultradźwięków). Więc im bardziej zaawansowana patologia tym więcej będziemy widzieć, zwłaszcza w przypadku pojawienia się ropy, innego płynu lub zwłóknień powstałych po przebytych chorobach. Anatomicznie rzecz biorąc, płuca bydła stanowią pewnego rodzaju wyjątek, ponieważ pomimo ogromnych rozmiarów tych zwierząt, ich płuca są stosunkowo małe. To właśnie dlatego ten narząd stanowi największe wyzwanie dla lekarzy weterynarii, zwłaszcza w przypadku cieląt, gdyż praktycznie nie posiada zdolności do samoregeneracji. Autorzy specjalizujący się w ultrasonografii bydła, sugerują jakoby ustalić sobie punkty odniesienia przy obrazowaniu płuc. Takimi punktami są m. in. przepona, serce, naczynia płucne w zależności od płuca lewego czy prawego oraz płata który badamy. Kluczowe są rozpoczynające się patologie.

Ponadto, interesującym zjawiskiem jest występowanie poszczególnych artefaktów podczas badania. W diagnostyce ultrasonograficznej terminem „artefakty” określa się błędne echa, które nie odzwierciedlają istniejących struktur anatomicznych lub przedstawiają te struktury w niepoprawnej lokalizacji. Artefakty mogą być przydatne do własnych celów, pozwalając na analizę ich wzajemnych związków, zwłaszcza w kontekście diagnostyki układu oddechowego. Artefakty w diagnostyce obrazowej chorób płuc stanowią zazwyczaj hiperechogenne linie. Wyróżniamy:

Artefakty linii A – poziome linie, przebiegające wzdłuż linii opłucnej. Odległość między nimi jest równa odległości pomiędzy linią opłucnej głowicą.

Artefakty linii B – to pionowe linie, które mają swój początek na linii opłucnej. Są widoczne na całej długości ekranu i poruszają się zgodnie z ruchami opłucnej płucnej. Powstają one w wyniku obecności niewielkiej ilości płynu pod opłucną płucną, najczęściej w przegrodach między pęcherzykowych, i zazwyczaj nie występują razem z artefaktami linii A. W jednym badaniu ultrasonograficznym wykonanym w dowolnym miejscu klatki piersiowej można spodziewać się obecności jednego lub dwóch artefaktów linii B, co uważa się za normalne.

Artefakty linii C – Pionowe hiperechogeniczne linie, podobne do artefaktów linii B ale rozpoczynają się w innym miejscu. Ich początek to zazwyczaj miejsce patologiczne, które nas najbardziej interesuje. Takie miejsca charakteryzują się większym zagęszczeniem tkanek niż prawidłowa tkanka płucna.

Istnieje wiele innych artefaktów, ale te trzy, które zostały wymienione powyżej, są kluczowe z punktu widzenia diagnostyki. Jeśli chodzi o ograniczenia tej metody diagnostycznej, szczególnie istotne jest to, że nie umożliwia ona obrazowania struktur położonych głębiej. Dotyczy to głównie patologii, które znajdują się w głębszych obszarach płuc i są otoczone powietrzem, co uniemożliwia przenikanie promieni ultrasonograficznych. Najlepiej jest łączyć metody diagnostyczne np. wykonując badanie USG oraz przeprowadzać klasyczne badanie osłuchowe przy użyciu fonendoskopu. Są też bardziej zaawansowane procedury takie jak biopsja płuc. Z praktycznego punktu widzenia nie zalecam takiej metody w związku z dużą inwazyjnością, szeregiem powikłań oraz stosunkowo skomplikowaną techniką.

W medycynie weterynaryjnej bydła najczęściej wykorzystywane są metody nieinwazyjne, które są zarówno szybkie, jak i ekonomicznie opłacalne. Oprócz tradycyjnych technik, takich jak osłuchiwanie i opukiwanie zwierząt oraz wykonywanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych, badania ultrasonograficzne płuc doskonale wpisują się w te cechy.

 

Lek. wet. Michał Barczykowski