Mykotoksyny w zbożu – ciche zagrożenie dla zdrowia krów mlecznych i jakości paszy

Mykotoksyny to toksyczne związki chemiczne wytwarzane przez grzyby pleśniowe, głównie z rodzajów Fusarium, Aspergillus i Penicillium. Najczęściej pojawiają się w zbożach, które były narażone na wilgoć i ciepło – zarówno w czasie wegetacji, jak i w okresie przechowywania.

Szczególnie u krów mlecznych, obecność mykotoksyn może prowadzić do:

• obniżonego apetytu i spadku produkcji mleka,

• problemów trawiennych i biegunek,

• osłabienia odporności, większej podatności na infekcje,

• zaburzeń rozrodu (nieregularne ruje, poronienia, obniżona płodność),

• przeciążenia wątroby i nerek, które muszą metabolizować toksyny.

Co można zrobić?

Suszenie i przechowywanie:

Ziarno powinno być suszone tuż po zbiorach do poziomu ≤14% (przy krótkim przechowywaniu) lub ≤13% (przy dłuższym). Magazynowanie w niskich temperaturach (5–13°C) i dobra wentylacja ograniczają ryzyko pleśni.

Pomiar wilgotności:

• po zbiorach (czy trzeba suszyć?)

• po suszeniu (czy jest bezpiecznie?)

• regularnie w trakcie przechowywania (1x tydzień przez 2 miesiące, potem co 2–4 tygodnie)

• po każdej zmianie pogody

Czystość i higiena magazynów:

• usuwanie uszkodzonego ziarna,

• oczyszczanie silosów i sprzętu między partiami,

• kontrola owadów, które wprowadzają wilgoć i uszkadzają ziarno,

• przeglądy budynków, uszczelnienia, konserwacja wentylacji.

Zabezpieczenia chemiczne:

• stosowanie fungicydów i inhibitorów pleśni,

• dodatki paszowe wiążące mykotoksyny

Jak wykrywać mykotoksyny?

• Testy kasetkowe – szybkie, tanie, łatwe w użyciu w gospodarstwie.

• Testy ELISA – dokładne, dobre przy większej liczbie próbek.

• Badania instrumentalne – najdokładniejsze, stosowane w diagnostyce zatruć i kontroli jakości.

Dobra organizacja przechowywania i szybka reakcja na zmiany warunków mogą realnie zminimalizować ryzyko skażenia mykotoksynami

Lek. wet. Michał Barczykowski